تاریخچه مدیریت پروژه
تاریخچه مدیریت پروژه:
تاريخچه مديريت پروژه در جهان را معمولا به مديريت پروژههاي بزرگی مثل ساخت اهرام ثلاثه مصر، ديوار چين و يا بنا نهادن تخت جمشيد به دستور داريوش مربوط مي دانند. هر يك از اين پروژهها از جمله پروژههاي بزرگ و پيچيده تاريخ بشري هستند كه با كيفيت استاندارد بالا و بكارگيري نيروي عظيم انساني ساخته شده اند. يك مدير پروژه وقتي به شهر اسرارآميز هخامنشيان سري ميزند و در هر گوشه اي از آن به نقوش هنرمندانه برجسته باستاني برخورد میکند، بدون شك دچار حيرت مي شود كه چگونه چنين پروژه عظيمي قريب دو هزار و پانصد سال پيش با چنين كيفيت منحصر به فردي ساخته شده كه عليرغم ويراني و به آتش كشيده شدن پياپي توسط اسكندر و تسخير كنندگان پس از او، همچنان به عنوان نماد حيرتانگيز پروژه ايراني از آن ياد ميشود. هر چند به دستور كوروش، مهندسان و سازندگان پاسارگاد موظف بودند شرح كار خود و همچنين برنامه كاري روز بعد خود را در لوحههايي كه به نام كارنامك مشهور بود، بنگارند اما امروزه جز با تكيه بر حدسيات نميتوان اظهارنظر قاطعي پيرامون نحوه دقيق مديريت پروژههاي عظيم عهد باستان ابراز داشت چرا كه متاسفانه تاكنون هيچ مدرك و نشانهاي دال بر چگونگي بكار بستن روش ها و تكنيك هاي مديريت پروژه در اين طرح ها يافت نشده است
.
مثل همین مساله در خصوص اهرام ثلاثه مصر مطرح است، اینکه چطور در ظرف 20 سال و با توجه به امکانات آن زمان توانستند چنین حجمی از سنگ(حدود 2 میلیون تن سنگ در هرم بزرگ) را جابجا کنند. البته در این خصوص دانشمندان فرضیههای زیادی را بررسی کردند و امروزه به این نتیجه رسیدند که با تکنیک های پیچیده (مثلا گردش درونی سطحهای شیبدار مربوط به مسیر حمل سنگها) قابل انجام بوده و الزامی به حضور موجودات فضایی و اینگونه موارد نبوده. اما مساله مهم و عظمت کار چگونگی سازماندهی و مدیریت کارگران و مهندسان و مصالح بوده که نشان دهنده یک مدیریت بسیار قوی و برنامهریزی پیچیده بوده است.
اما تاريخچه مديريت پروژه در دنياي جديد به سال هاي ابتدايي دهه 1900 ميلادي باز ميگردد جايي كه هنري گانت با توسعه نمودار ميله اي ابداعي خود آغازگر حركت پرشتاب بعدي طي سال هاي دهه 1950 و 1960 ميلادي در پروژههاي نظامي و هوا فضاي آمريكا و سپس انگلستان گرديد. هرچند نام پرآوازه هنري گانت به عنوان پدر تكنيك هاي برنامهريزي و كنترل پروژه در تاريخ ثبت شده ليكن سال هاي دهه 1950 و 1960 به عنوان سال هاي آغازين رشد و توسعه مديريت پروژه در دنياي معاصر شناخته میشود. اين سال ها سرآغاز تكوين و توسعه بسياري از روش ها و دانش هاي مربوط با مديريت هاي نهگانه پروژه است كه سال ها بعد توسط نرمافزارهاي مختلف عملياتي و در پروژهها بكار گرفته شدند.
تغييرات سريع تكنولوژيك، بازارهاي شديد رقابتي و رايزني فشرده و قدرتمندانه شركت ها، همه و همه سازمان ها و بنگاه هاي متولي پروژه را تشويق به تغيير سيستم مديريتي خود کرد. در هنگامه نبرد انتخاب بين غرق شدن يا شنا كردن و يا تطبيق و سازگاري يا مرگ و نابودي، مديريت پروژه و پروژهمداري درمديريت تنها انتخاب و راه نجات فراروي پيمانكاران و سازمان ها بود. حال به تارنماي مديريت پروژه در دنياي معاصر تا شكلگيري استاندارد جهاني مديريت پروژه كه سبب قوام يافتن دانش مديريت پروژه گشت، ميپردازيم:
گانت چارت در اوائل دهه 1900 ميلادي
تاريخچه تكوين بارچارت به دوران جنگ جهاني اول مي رسد جائيكه يك آمريكايي به نام هنري گانت براي نخستين بار Bar Chart را براي برنامهريزي و كنترل پروژههاي موسسه كشتيسازياش بكار برد. به پاسداشت اين اقدام، نام گانت قبل از عنوان بارچارت تداعي كننده اين اقدام ارزشمند است. كتاب مرجع مهندسان صنايع اشاره میکند كه هنري گانت به كمك ابزار ابداعي خود در خلال جنگ جهاني اول توانست زمان ساخت كشتي هاي ترابري خود را به ميزان چشمگيري كوتاه کند. امروزه گانت چارت بدليل ساده و قابل فهم بودن آن، به عنوان روشي جالب و پرطرفدار به شكل وسيعي در دنيا جهت مديريت زمان پروژهها به كار برده میشود. يافتههاي يك پژوهش در ميان كاربران نرم افزار برنامهريزي و كنترل پروژه MicroSoft Project نشان داد كه هشتاد درصد مديران پروژهها در دنيا ترجيح میدهند براي برنامهريزي و كنترل پروژههايشان از گانت چارت استفاده کنند.
مديريت پروژه در دهه 1950 و 1960 ميلادي
تقريبا غالب تكنيك ها و روش هاي مديريت پروژه كه ما امروزه از آنها استفاده مي كنيم توسط وزارت دفاع، صنايع نظامي و سازمان هوافضاي ايالات متحده در خلال سال هاي دهه 1950 و 1960 ميلادي ابداع و توسعه يافته اند كه روش هايي همچون روش Pert ، ارزش بدست آمده، مهندسي ارزش و ساختار شكست كار از آن جمله اند. صنعت ساختمان نيز در تكوين و توسعه روش هايي همچون روش مسير بحراني، روش نمودار پيش نيازي، استفاده از نمودار شبكه اي و تسطيح منابع ياري رسانده. در جريان اين تحولات، پروژههاي بسيار بزرگي همچون پروژه فضايي آپولو و يا ساخت نيروگاه هاي اتمي در اين دوران اجرايي گرديدند.
يكي از نخستين كاربردهاي علمي و مدرن مديريت پروژه در ساخت اولين زيردريايي هستهاي در دهه 1950 در آمريكا صورت گرفت. درياسالاري به نام (Adm. Hyman Rickover) مدير پروژه اين طرح، براي اولين بار جهت هماهنگ كردن صدها پيمانكار، هزاران منبع و اطمينان از اجراي به موقع پروژه، روشي جديد كه امروزه با نام Pert شناخته ميشود، ابداع کرد. هر چند بدون وجود كامپيوتر عمليات دستي محاسبه مسير بحراني بسيار دشوار بود اما كمك بسيار زياد اين روش و اجراي موفقيتآميز پروژه مذكور موجب شد تا همگان به اهميت علم جديد پي ببرند. ساليان بعد از آن، اين تكنيك در پروژههاي ساخت فضاپيماها و ديگر پروژههاي نظامي و غير آن، بارها و بارها استفاده شد.
پيشرفت مهم ديگر بدست آمده در اين سالها، تعريف و تكوين مفهوم مسئوليت واحد براي پروژههاي چندبخشي بود. اين مفهوم هنگامي به كار ميرود كه يك فرد در پروژه مسئوليت كاري را در پروژه از ابتدا تا تكميل پروژه بر عهده مي گيرد. عملي ساختن اين مفهوم، تيم پروژه را در به اشتراك نهادن منابع و ياري رساندن به يكديگر در ماتريس ساختار سازماني پروژه كمك ميكند.
- 1960 : پژوهش هاي عملي Nasa پيرامون مفهوم ماتريس ساختار سازماني پروژهها.
- 1962 : Nasa سيستم Pert را معرفي نمود. در اين تكنيك تاكيد ويژه اي بر مفاهيم ساختار شكست كار و كنترل هزينه شده بود.
- 1963 : معرفي مفهوم ارزش بدست آمده در پروژهها توسط نيروي هوايي آمريكا.
- 1963 : مفهوم چرخه ی حيات پروژه توسط نيروي هوايي ايالات متحده تكوين يافت.
- 1963 : براي اولين بار در پروژه پولاريس در انگلستان، رسماً در قرارداد از پيمانكاران خواسته شد تا سيستم مديريت پروژه را در مديريت فعاليتهايشان به كار گيرند.
- 1964 : براي نخستين بار سيستم مديريت پيكربندي پروژه توسط Nasa به عنوان مجموعه رويههاي اداري براي تعريف، مستندسازي و خصوصا كنترل فيزيكي سيستم يك پروژه و همچنين بازنگري و مستندسازي تغييرات پيشنهادي در اين سيستم طراحي گرديد.
- 1965 : وزارت دفاع و Nasa در امريكا، سيستم قراردادهاي خود را از قراردادهاي هزينه به علاوه درصدي از سود، به سيستم قراردادهاي هزينه بهعلاوه جايزه يا قراردادهاي قيمت ثابت تغيير دادند.
- 1965 : در اواسط دهه 1960 ميلادي دنيا شاهد رشد شگرف استفاده از تكنيك هاي مديريت پروژه نوين در صنعت ساختمان بود.
- 1965 :شكست پروژه ساخت بمبافكن TSR-2 ، عملا مشكلات و دردسرهاي همزماني توليد و توسعه، پيش از تكميل طراحي در پروژهها را به اثبات رسانيد. فقدان مديريت صحيح بر افزايش دستور كار پروژه، هزينه ها و تاخيرهاي پروژه را بسيار بالا برد و در نهايت موجب شكست پروژه گرديد.
- 1966 : يافتههاي يك پژوهش منتشره در اين سال نشان داد كه اغلب، زمان كافي براي مراحل تعريف و آمادهسازي پروژه در چرخه حيات پروژهها در نظر گرفته نشده و دقيقا به همين دليل مغايرت هاي فراواني در كنترل استاندارد زمان و هزينه پروژه ها و همچنين كنترل ناكافي تغييرات طراحي بوجود مي آيد.
- 1969 : موسسه بين المللي مديريت پروژه به عنوان اولين موسسه رسمي مديران پروژه تاسيس گرديد. يكي از مهمترين دستاوردهاي تاسيس اين موسسه، تدوين استاندارد جهاني دانش مديريت پروژه بوده است. ازين پس بود كه دگرگوني ها و پيشرفت هاي حوزه مديريت پروژه، صورتي منسجم و مدون به خود گرفت.
منبع: http://www.mgtsolution.com
`*•.✿.•**´`*•.✿.•*´